Transparantie over economisch eigendom helpt corruptie te bestrijden

Blog van Mark Robinson, uitvoerend directeur van het EITI-internationaal, over het nieuwe programma Opening Extractives.

Tijdens de 4e International Collective Action Conference in Bazel sprak hij over het programma Opening Extractives. Het doel van dit programma is om meer transparantie over economisch eigendom te creëren in de delfstoffensector. Deze sector is altijd gevoelig geweest voor corruptie. Het publiceren van informatie over de echte eigenaars van bedrijven, ook wel de economische eigenaars genoemd, kan overheden helpen corruptie te bestrijden.

Logo EITI-international
Beeld: ©EITI

Waarom is transparantie over economisch eigendom belangrijk

“Nu landen wereldwijd te maken hebben met de uitdagingen van klimaatverandering en de economische gevolgen van de coronapandemie, wordt duurzaam beheer van natuurlijke hulpbronnen een nog noodzakelijker onderwerp. Er is dringend geld nodig om de economische, sociale en zorgbehoeften aan te pakken, die het gevolg zijn van de pandemie. In landen die rijk zijn aan grondstoffen levert de winningssector een belangrijke bijdrage aan de belastinginkomsten.

Er is meer begrip voor het belang van transparantie over economisch eigendom, en hoe de overheid, industrie en maatschappelijke organisaties transparantie kunnen ondersteunen. Anonieme bedrijven blijven een groot struikelblok in de strijd tegen witwassen, corruptie en belastingontduiking. Daardoor lopen ontwikkelingslanden miljarden dollars aan belastinginkomsten mis, naast de hoge maatschappelijke kosten. Bescherming van de echte eigenaars van bedrijven, ook wel de economische eigenaars genoemd, kan investering ontmoedigen en het moeilijker maken voor overheden om corruptie te bestrijden.

Nergens is de roep om openbare registratie zo sterk als in landen met hoge opbrengsten uit mijnbouw, olie en gas. Dit standpunt, en het rechtskader dat ervoor nodig is, werd tijdens de International Collective Action Conference duidelijk uitgelegd door Alhaji Garba Abubakar, Registrar-General van de Corporate Affairs Commission in Nigeria:

"Overheden moeten weten wie de echte eigenaars en begunstigden zijn van de bedrijven waarmee ze zakendoen, om zeker te weten dat de wet wordt nageleefd."

Hoe helpen gegevens over economisch eigendom corruptie te bestrijden?

Toegang tot gegevens van goede kwaliteit over economisch eigendom versterkt de verantwoording op een aantal manieren. Het brengt mogelijke corruptierisico's aan het licht en verbetert  verantwoorde investering. Het levert informatie op die burgers kunnen gebruiken om degenen die misbruik maken van anonieme bedrijven ter verantwoording te roepen.

Door de mogelijkheden voor corruptie, belastingontduiking en andere financiële misdrijven te beperken, kan informatie over de economische eigenaars van bedrijven overheden helpen meer inkomsten te halen uit de winningsindustrie. Bovendien zorgt het ervoor dat deze inkomsten worden gebruikt voor ontwikkeling, en niet voor de verrijking van de elite. Maar deze noodzakelijke gegevens kunnen alleen beschikbaar worden gemaakt met steun van alle sectoren.

Dat is het doel van Opening Extractives, ons ambitieuze gezamenlijke initiatief. Opening Extractives streeft ernaar dit punt op de agenda te zetten in samenwerking met overheden, de industrie en het maatschappelijk middenveld. En het initiatief zal beloftes over transparantie met betrekking tot economisch eigendom omzetten in actie.

Een nieuw programma, een nieuw moment

Thom Townsend, uitvoerend directeur van Open Township zegt: "Onduidelijkheid over wie de eigenaars zijn van bedrijven is een belangrijke oorzaak van de aanzienlijke zwakke plekken in het wereldwijde financiële stelsel. Het is een enorm hiaat in onze kennis over de bedrijven die ons leven bepalen. Zonder die kennis blijven we de strijd tegen corruptie, belastingontduiking en falend bestuur voeren met een blinddoek op, en onze handen achter onze rug gebonden."

Opening Extractives bouwt voort op de vooruitgang die overheden, bedrijven, maatschappelijke organisaties en andere belanghebbenden hebben geboekt. Het gaat daarbij om het tot stand brengen van wetshervormingen en technische systemen om eigendomsgegevens openbaar te maken en het bevorderen van het gebruik daarvan.

In het afgelopen jaar hebben het EITI en Open Ownership, die het programma samen uitvoeren, samengewerkt met lokale belanghebbenden om een platform te creëren. Op dit platform kunnen de overheid, het maatschappelijk middenveld en de industrie hun prioriteiten definiëren als het gaat om het bevorderen van de transparantie over economisch eigendom op landelijk niveau.

Argentinië, Armenië, de Filipijnen, Ghana, Indonesië, Liberia, Mexico, Mongolië, Nigeria, Senegal en Zambia zullen gebruikmaken van het programma om hun nationale inspanningen over transparantie om economisch eigendom te ondersteunen. Tot nu toe waren er in acht van deze landen evenementen om hiervoor het startschot te geven.

Het programma heeft ook technische ondersteuning geleverd aan nationale overheden voor het openbaar maken van gegevens over economisch eigendom en capaciteitsopbouw. Dit zorgt ervoor dat deze gegevens vaker gebruikt worden. Het programma deelt kennis en lessen op regionaal niveau, en communiceert wereldwijd bewijs en inzichten om de impact te vergroten.

Naast het stimuleren van discussie en betrokkenheid werkt Opening Extractives aan het krijgen van inzicht in de voortgang van de hervormingen op het gebied van economisch eigendom. Dat doet het door middel van overzichtsstudies die de basis vormen voor technische hulp en capaciteitsopbouw.

Wat wil Opening Extractives bereiken?

We hopen met dit initiatief voor eind 2025 drie resultaten te bereiken:

  1. Ervoor zorgen dat de overheid, de industrie en het maatschappelijk middenveld beter toegang hebben tot uitgebreide en betrouwbare informatie over de uiteindelijke eigenaren van winningsbedrijven.
  2. De overheid, de industrie en het maatschappelijk middenveld in staat stellen de risico's van verborgen eigenaarschap eenvoudiger te herkennen en aan te pakken.
  3. De transparantie over economisch eigendom in de winningsindustrie bevorderen door de impact en resultaten van het programma onder de aandacht te brengen.

De BHP Foundation ondersteunt het programma en werkt samen met andere donateurs om het draagvlak en het mogelijke bereik en effect te vergroten.

Claire Harbron, Chief Investment Officer, BHP Foundation zegt over het programma:

"Opening Extractives geeft burgers meer zeggenschap met informatie die hen helpt de rijkdom aan natuurlijke hulpbronnen in te zetten voor duurzame en inclusieve menselijke ontwikkeling. Transparantie over economisch eigendom lukt alleen als alle sectoren samenwerken en daarom is dit initiatief zo belangrijk."

Een collectieve reactie op corruptie

Transparantie over economisch eigendom is van essentieel belang om mogelijke corruptiekanalen te sluiten, effectieve belastingheffing mogelijk te maken en rechtvaardigere markten op te bouwen. Door overheden, bedrijven en het maatschappelijk middenveld bij dit proces te betrekken, bouwt Opening Extractives voort op het succes van de aanpak met meerdere belanghebbenden van het EITI. En het biedt de mogelijkheid om gegevens van goede kwaliteit over economisch eigendom beschikbaar te maken voor burgers.”

Dit artikel is een vertaling van Mark Robinson's Engelstalige blog.